Theo tin Reuters thì vào thứ Tư, ngày hôm qua, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo cho biết Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ mọi quốc gia tin rằng Trung Quốc đã vi phạm các quyền lợi hàng hải của họ ở Biển Đông, nhưng ông gợi ý là sự hổ trợ sẽ được thực hiện trước tiên qua đường lối ngoại giao thay vì bằng các phương tiện quân sự.

Không chỉ ở trong khu vực Biển Đông mà thôi mà là ở mọi nơi, ông nói: “Chúng tôi sẽ hỗ trợ mọi quốc gia trên toàn thế giới, những ai nhận ra rằng Trung Quốc đã vi phạm các yêu sách lãnh thổ hợp pháp của họ - cũng như các yêu sách hàng hải, ” theo lời ông Mike Pompeo nói với các phóng viên.

“Chúng tôi sẽ cung cấp cho họ sự hỗ trợ mà chúng tôi có thể làm, dù đó là trên diễn đàn các tổ chức đa quốc gia, dù đó là trong tổ chức ASEAN, dù đó là một cuộc tranh tụng pháp lý, chúng tôi sẽ sử dụng tất cả các công cụ chúng tôi có.” ông nói trong một cuộc họp báo, chủ ý nhắm vào 10- thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.

Trước đó, hôn thứ Hai, Hoa Kỳ đã bác bỏ yêu sách của Trung Quốc đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi ở hầu hết Biển Đông, gây ra một phản ứng chỉ trích mạnh mẽ từ Trung Quốc, rằng lập trường của Mỹ làm tăng căng thẳng trong khu vực, với những mối quan hệ ngày càng thêm thử thách.

Cần nhắc lại là người phát ngôn cuả Trung Hoa đã không đề cập đến bât kỳ vấn nạn nào về nguyên nhân gây ra các căng thẳng và thử thách ở Biển Đông mà ông nói đó, vì rõ ràng chúng đều phát xuất ra từ những mưu đồ lãnh thổ mới nhất cuả Trung Quốc.

Tuyên bố hôm thứ Hai cuả ngoại trưởng Hoa Kỳ đánh dấu lần đầu tiên mà Hoa Kỳ xác định quan điểm rằng các yêu sách của Trung Quốc đối với Biển Đông là hoàn toàn bất hợp pháp.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên 90% những vùng có nhiều tiềm năng ở Biển Đông, nhưng Brunei, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam cũng đã đòi hỏi chủ quyền cuả họ trên nhiều vùng chồng chéo lên nhau.

Philippines và Indonesia là hai quốc gia đầu tiên đã mau chóng chào mừng những lời tuyên bố cứng rắn cuả Mỹ.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana hoan nghênh những lời của ông Pompeo, và kêu gọi Bắc Kinh hãy tôn trọng phán quyết của Tòa án The Hague.

Thận trọng hơn, Indonesia cũng lên tiếng đồng ý, họ hoan nghênh mọi quốc gia nào ủng hộ chủ quyền cuả họ trên vùng biển Natuna, nhưng tránh né là có tranh chấp ở đây mặc dù trên thực tế Trung Quốc đã tuyên bố chủ quyền lịch sử cuả họ trên các vùng biển chung quanh quần đảo này.

Còn Việt Nam thì cũng đã lên tiếng vào hôm thứ Tư:

Không nêu ra một khu vực chủ quyền cuả mình nào cả, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết để đáp lại lời tuyên bố cứng rắn của Hoa Kỳ về Biển Đông, Việt Nam hoan nghênh mọi quan điểm phù hợp với luật pháp quốc tế.

“Hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở Biển Đông là những khát vọng và mục tiêu chung của các quốc gia trong khu vực và cộng đồng quốc tế, ” bà Hằng nói.